वासोटा किल्ला: निसर्ग आणि इतिहासाचा मिलाफ

वासोटा किल्ला: एक अद्वितीय ठिकाण

तिबाजु पाणी आणि एका बाजूला भक्कम डोंगरावर वसलेला वासोटा किल्ला म्हणजे निसर्गाची एक अप्रतिम देणगी. या किल्ल्याला वशिष्ठ गुरुंच्या शिष्याचा निवास असल्यामुळे वशिष्ठ असे नाव मिळाले, पण कालांतराने शब्दभ्रंषामुळे हे वासोटा म्हणून ओळखले जाऊ लागले. हा किल्ला शिलाहार कालीन राजांनी, विशेषतः दुसऱ्या भोज यांनी बांधले असल्याचा उल्लेख आहे.

छत्रपती शिवाजी महाराजांचा वासोटा

छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी जावळी जिंकल्यावर हा किल्ला ताब्यात घेतला, परंतु तो दुर असल्याने त्यांच्या ताब्यात गेला नव्हता. महाराज पन्हाळ्यावर अडकले असताना त्यांनी हा किल्ला पायदळाने ताब्यात घेण्याचे आदेश दिले. ६ जुलै १९६० रोजी हा किल्ला स्वराज्यात समाविष्ट झाला आणि महाराजांनी याचे नामकरण व्याघ्रगड असे केले.

तुरुंगाची कहाणी

महाराजांनी या किल्ल्याचा वापर तुरुंग म्हणून केला. या परिसरात घनदाट जंगल आणि हिंस्र प्राणी जसे वाघ, बिबट्या, आणि अस्वल आढळतात. या कारणास्तव इंग्रज अधिकाऱ्यांना या तुरुंगवासाची माहिती होती. १८८१ मध्ये इंग्रजांनी जुन्या किल्यापर्यंत पोहचून मुळ वासोट्यावर तब्बल २० तास बॉम्बफेक केली. या हल्ल्यात चंडीका मंदिर, दारुगोळा कोठार, धाण्यकोठार, आणि किल्याचे मुख्यालय अगदी बेचिराख झाले.

वासोटा किल्ल्याची आंतरिक रचना

गड्याच्या मुख्य दरवाज्याच्या समोर मारुतीचे मंदिर आहे, तर डाव्या बाजूस मोठ्या वाड्याचे अवशेष आणि महादेवाचे मंदिर आहे. हे मंदिर वाड्याच्या अडोश्याला असल्यामुळे ते वाचले असावे.

निसर्ग सौंदर्य

तटबंदिच्या पूर्वेस एक अथांग जलाशय आणि घनदाट जंगल आपल्या नजरेस पडते, जे पर्यटकांना निसर्गाच्या सौंदर्यात हरवून टाकते. वासोटा किल्ला केवळ ऐतिहासिक महत्त्वाचा नाही, तर तो निसर्गप्रेमींसाठी एक आदर्श ट्रेकिंग स्थळ आहे.

समारोप

वासोटा किल्ला एक अद्भुत ठिकाण आहे जिथे इतिहास, निसर्ग आणि साहस यांचा संगम आहे. येथे येणारे प्रत्येक पर्यटक याच्या ऐतिहासिक महत्त्वाच्या अनुभवासोबतच निसर्गाच्या सौंदर्याचा आनंद घेऊ शकतात. किल्ल्याच्या टोकावरून पाहण्याचा अनुभव अविस्मरणीय असतो आणि हा प्रवास प्रत्येक साहसी व्यक्तीसाठी अनिवार्य आहे.